محققان برخلاف تصوری که تا امروز رایج بود، مبنی بر این که دلیل مرگ پادشاه ماجراجوی فرانسوی، مسمومیت با آرسنیک بوده، دریافته‌اند که ناپلئون از سرطان معده درگذشته است.
ناپلئون در پنجم ماه مه سال1821 در جزیره «سنت هلن» واقع در جنوب آتلانتیک در حالی که تبعید بود و در سن 52 سالگی، فوت کرد. طرفداران نظریه مسمومیت ناپلئون معتقدند که در موهای ناپلئون پس از مرگ وی آرسنیک کشف شده است.
متخصصان سوئیسی می‌گویند در موهای ناپلئون سال‌ها قبل از مرگ وی نیز چنین ماده‌ای کشف شده بود. در آن زمان از این ماده شیمیایی برای تطهیر ظروف مخصوص شراب استفاده می‌شد و معروف است که ناپلئون شرابخوار قهاری بود. البته فرضیه‌های دیگری هم در زمان‌های مختلف مطرح بود. از قبیل اینکه او را با آرسنیک مسموم کرده‌اند؛ یا این که ناپلئون به‌دلیل ابتلا به بیماری سوزاک، آرسنیک را به‌عنوان دارو مصرف می‌کرده.
اما تحقیقات جدید براساس نتایج به دست آمده از کالبد‌شکافی نشان می‌دهد که مرگ ناپلئون در اثر سرطان معده بوده و به این ترتیب، نظریه‌های مربوط به قتل عمد ناپلئون رد می‌شود.
سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان در خانواده بناپارت هم حاکی از آن است که پدر ناپلئون نیز در اثر سرطان درگذشته بود. این یعنی سرطان‌های خانواده بناپارت به‌دنبال زخم‌های تولید شده توسط باکتری‌های ایجادکننده زخم‌های گوارشی ایجاد شده است.
روبرت جن‌تا - محقق دانشگاه تگزاس- می‌گوید: «حتی در حال حاضر با توجه به جراحی‌های پیشرفته و روش‌های شیمی‌درمانی نوینی که وجود دارد، سرطان‌های دستگاه گوارش از سرطان‌های کشنده محسوب می‌شوند، به خصوص که نوعی از سرطان معده که ناپلئون به آن دچار بوده نوعی اولیه و بسیار کشنده بوده، چنانکه این سرطان علاوه بر دستگاه گوارش، سایر ارگان‌های داخلی بدن او را نیز درگیر کرده بود.»
براساس نتایج اتوپسی، توده‌ای که دستگاه گوارش ناپلئون را درگیر کرده بود، حداقل 10 سانتی‌متر طول داشته است. محققان معتقدند که تنها براساس اندازه این زخم‌ها هم می‌توان پیش‌بینی کرد که این تومورها بدخیم و سرطانی بوده‌اند.
البته پیش از این هم، پزشکان و محققان یک دانشگاه سوئیس ادعا کرده بودند که ناپلئون به دلیل ابتلا به سرطان معده فوت کرده است. آنها اضافه وزن و گشادی شلوار ناپلئون قبل از مرگش را دلیل این مسئله می‌دانستند. آنها استدلالشان این بود که وزن ناپلئون سال‌ها 67کیلوگرم بود، اما یک سال قبل از فوتش ناگهان وزن وی به بیش از 90 کیلوگرم رسید و یک ماه قبل از فوتش حدود 14 کیلو کاهش وزن پیدا کرد.
سرطان معده چیست؟
معده یکی از اعضای موجود در شکم و بخشی از دستگاه گوارش است و مثل هریک از اعضای دیگر بدن مستعد ابتلا به سرطان است.
پس از اینکه غذا جویده و بلعیده شد، از طریق لوله‌ای به نام مری از دهان وارد معده می‌شود. معده عضوی کیسه مانند و دارای ۵قسمت مختلف است که ترشحات مختلفی برای هضم اولیه غذا ترشح می‌کند. سرطان در هر کدام از این مناطق پنج‌گانه ممکن است شروع شود و گاهی علائم و میزان بهبودی برحسب محل ابتلا متفاوت است.
داخلی‌ترین لایه، لایه مخاطی نامیده می‌شود و اکثر سرطان‌های معده نیز از این قسمت شروع می‌شود. هر چه سرطان به بافت‌های زیرین نفوذ کند، احتمال بهبودی نیز کاهش می‌یابد.
سرطان معده عبارت است از رشد بدون کنترل سلول‌های بدخیم در معده و از دسته سرطان‌هایی است که طی سالیان و با آرامی رشد می‌کند ولی قبل از اینکه سرطان به معنای واقعی ایجاد شود، تغییراتی در لایه‌های معده ایجاد می‌شود. متأسفانه در مراحل ابتدایی علائم چندانی دیده نمی‌شود و شاید به همین دلیل سرطان معده در مراحل ابتدایی به سختی تشخیص داده می‌شود.
از علائم شایع این بیماری می‌توان به: کاهش اشتها و کاهش وزن، درد معده، علائم مبهم سوء‌هاضمه مانند پری، آروغ زدن، احساس پری حتی پس از خوردن مقادیر اندک غذا، تهوع و استفراغ، سوزش سردل و علائم شبیه به زخم معده اشاره کرد.
عفونت با نوعی باکتری به نام هلیکوباکترپیلوری نیز منجر به گاستریت (زخم و التهاب معده) مزمن می‌شود، البته بسیاری از افرادی که این میکروب را با خود دارند هیچ‌گاه مبتلا به سرطان معده نمی‌شوند. کشیدن سیگار، مصرف الکل و سابقه جراحی روی معده که قبلاً به منظور کنترل زخم انجام شده باشد، از دیگر دلایل ابتلا به این بیماری به شمار می‌آید.
نوبلی برای هلیکو باکتر
اهمیت موضوع تا جایی است که جایزه نوبل پزشکی سال 2005 هم به باری مارشال و رابین وارن - دو پزشک و دانشمند استرالیایی - به خاطر کشف باکتری هلیکوباکتر پیلوری و نقش آن در بیماری‌های التهاب و زخم معده اهدا شد.آنها کشف کردند که التهاب معده درست مانند زخم‌معده یا اثنی‌عشر (زخم دستگاه گوارش) توسط باکتری H.pylori ایجاد می‌شود.
باری مارشال، عضو جوان کلینیکی در استرالیا بود که به یافته‌های وارن علاقه‌مند شد و با همکاری یکدیگر، مطالعه‌ای را روی بافت معده 100بیمار شروع کردند. بعد از تلاش‌های بسیار، مارشال موفق به کشت یک نوع باکتری ناشناخته از درون این بافت‌ها شد (که بعدها با نام هلیکوباکتر پیلوری شناخته شد). آنها دریافتند که این باکتری تقریبا در تمام بیماران دچار التهاب معدوی که زخم معده یا زخم اثنی عشر دارند، وجود دارد. بر مبنای این نتایج، حدس زدند که هلیکوباکتر در تشخیص این بیماری‌ها نقش اساسی دارد.
کار این دو نفر نشان داد که حتی اگر بیماری‌های گوارشی بتوانند با جلوگیری از تولید اسید معده بهبود یابند، به طور متناوب عود می‌کنند، زیرا باکتری و التهاب مزمن معده همچنان باقی است. مارشال و وارن در مطالعات درمانی نشان داده‌اند که تنها اگر این باکتری داخلی معده ریشه‌کن شود، بیماران می‌توانند از بیماری‌های گوارشی علاج یابند. با کمک مطالعات وارن و مارشال، بیماری‌های گوارشی، دیگر مزمن و قابل بازگشت نخواهند بود و با استفاده از آنتی بیوتیک‌ها و داروهای ضداسید معده قابل درمان هستند.
هلیکوباکتر و زخم معده
هلیکوباکتر پیلوری، باکتری خمیده شکلی است که در معده جمع می‌شود و ایجاد زخم معده می‌کند. ابتلا به این باکتری معمولا در سنین کودکی اتفاق می‌افتد و در اکثر موارد تا آخر عمر در معده فرد آلوده باقی می‌ماند. عفونت معمولا در قسمت‌های پایینی معده آغاز می‌شود. معمولا وجود هلیکوباکتر پیلوری در معده با زخم معده نیز همراه است.
در بسیاری موارد H.pylori باعث ایجاد زخم در جدار معده نیز می‌شود که می‌تواند موجب سرطان معده شود. با کشف این باکتری و مقابله با آن زخم معده و سایر بیماری‌های مزمن گوارشی دیگر عود نخواهند کرد.
تاثیر تغذیه بر سرطان معده
باید توجه داشت وجود عوامل خطر همواره به معنی ابتلا به بیماری نیست و تنها شرایط را برای ابتلا به بیماری بیشتر می‌کند.
تحقیقات پزشکان یک مرکز سرطان‌شناسى در ژاپن حاکى از آن است که مصرف بیش از حد نمک با سرطان معده ارتباط دارد. چنان که مصرف چهار الى شش گرم نمک در غذاى روزانه، خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش داده و کسانى که روزانه ۱۲ الى ۱۵ گرم نمک مصرف مى‌کنند خطر ابتلاى آنها به سرطان چندین برابر مى‌شود.
محققان این نتایج را در تحقیقاتى که بر عادات غذایى ۴۰ هزار داوطلب انجام دادند و با در نظر گرفتن عادات دیگر آنها مانند سیگار کشیدن و مصرف مشروبات الکلى در مدت 11 سال به دست آوردند. همچنین به گزارش نشریه بین‌المللی سرطان، افرادی که در دوران نوجوانی و کودکی خود به طور معمول هر روز چیپس مصرف می‌کنند - به دلیل وجود مقادیر زیادی نمک و روغن‌های اشباع در این مواد غذایی - نسبت به دیگران 27درصد بیشتر به سرطان معده مبتلا می‌شوند.
همچنین، مسئولان وزارت بهداشت چین و سازمان جهانی بهداشت، علاقه وافر چینی‌ها به انواع ترشی‌جات و شورها، غذاهای دودی مثل ماهی‌دودی و سیگار را علت شیوع بیش از حد سرطان معده در این کشور می‌دانند.
بنابراین غذاهای دود زده و نمک سود شده، گوشت و ماهی دودی و خشک شده و روغن‌های سرخ کردنی همگی احتمال ایجاد سرطان معده را افزایش میدهند. برعکس مصرف میوه و سبزیجات تازه فرد را در مقابل ابتلا به سرطان محافظت می‌کند. همچنین مصرف فیبرهای غلات به میزان زیادی (تا 70درصد) خطر ایجاد سرطان معده را کاهش می‌دهد.
بر طبق آمار ارائه شده از سوی سازمان جهانی بهداشت، کشورهایی که استفاده از گوشت قرمز در آنها بیشتر است ابتلا به سرطان معده نیز شیوع بیشتری دارد. بنابراین باید توجه داشته باشید که استفاده از گوشت قرمز بیش از ۱۳بار در هفته احتمال سرطان معده را دو برابر می‌کند بخصوص اگر گوشت به صورت کبابی، پخته شود.
همچنین مصرف مقادیر زیاد آهن غذایی با افزایش خطر ابتلا به سرطان معده و حلق مرتبط شناخته شده است، اما جالب این است که محققان معتقدند این خطر با افزایش مصرف روی کاهش می‌یابد.
به گزارش خبرگزاری رویترز هلث از نیویورک، دکتر دیوید یاکوبس از دانشگاه مینه‌سوتا در مینیاپولیس و همکارانش نتایج تحقیق روی ۳۴ هزار زن یائسه ۵۵ تا ۶۹ ساله را بررسی کردند، این زنان به مدت ۱۶ سال پیگیری شدند.
در این مدت ۷۵ مورد سرطان دستگاه گوارشی فوقانی (۵۲ مورد سرطان معده و ۲۳ مورد سرطان حلق ) گزارش شد. این محققان بین مصرف آهن و خطر ابتلا به سرطان دستگاه گوارشی فوقانی ارتباطی را کشف کردند. اما بین مصرف روی و احتمال ابتلا به این نوع سرطان یک ارتباط معکوس مشاهده شد. این زنان براساس میزان مصرف آهن غذایی خود به دو گروه تقسیم شدند.
خطر ابتلا به سرطان دستگاه گوارشی فوقانی در کسانی که کمترین مصرف آهن غذایی را داشتند صفر و در کسانی که بیشترین مصرف آهن غذایی را داشتند ۳ برابر افزایش نشان می‌داد. این ارتباط در مورد مصرف روی برعکس بود یعنی بیشترین مصرف روی با ۱۳ درصد کاهش خطر ابتلا به این نوع سرطان مرتبط بود. این نتایج حتی با در نظر گرفتن دیگر عوامل خطر مانند شاخص جرم بدن، فعالیت بدنی، مصرف مولتی‌ویتامین و مصرف چربی اشباع شده، ویتامین‌های C، A، E تغییری نکرد.
پیشگیری، بهتر از درمان
شایان ذکر است میزان موفقیت در درمان بیماری چندان زیاد نیست، لذا پیشگیری می‌تواند نقش بسیار مهمی‌داشته باشد.
1 - آزمایش‌های توصیه شده توسط پزشک را مرتب انجام دهید چرا که معاینات منظم دستگاه گوارش در همه افراد به ویژه افراد مسن در تشخیص زودرس این سرطان مؤثر است.
2 - تحقیقات نشان داده‌اند که رژیم‌های غذایی مهمترین عامل در ابتلا به سرطان معده هستند و استفاده از غذاهای محتوی ویتامین، ویتامین E و بتاکاروتن به علت خاصیت آنتی اکسیدانی در جلوگیری از ابتلا به سرطان معده بسیار مؤثر هستند، بنابراین مصرف بیش از 5 -4 وعده از میوه‌ها و سبزی‌های تازه را در برنامه غذایی خود داشته باشید: هویج، بروکلی، کاهو‌های ایرانی، کدوی حلوایی و... نمونه‌هایی از آنها به شمار می‌آیند.
3 - مصرف نمک و غذاهای سرخ‌کرده را بسیار محدود کرده و برای پخت، روش‌هایی نظیر بخارپز کردن و پخت در ماکروویو را برگزینید، خوردن مداوم غذاهای شور ممکن است خطر ابتلا به سرطان معده را دو برابر کند.
4 - سیگار نکشید و اگر سیگاری هستید مقدار آن را کاهش دهید و به سابقه خانوادگی این بیماری توجه کنید.
